Zo'n driehonder jaar geleden begon de nederlandse wiskundige Christiaans Huygens, zonder dat hij het besefte, een nieuwe godsdienst. Het enige wat hij deed was een slingerklok in elkaar knutselen die, voor het eerst in de geschiedenis op een accurate manier de uren en minuten kon bijhouden.
Maar gedurende de eeuwen die daarop volgden, kwamen er steeds meer mensen die aan de hand van het uurwerk hun leven gingen inrichten. Zo om en nabij 1850 kwamen de eerste polshorloges op de markt, gevolgd door de schoolbel en met de industriele revolutie de prikklok voor de werkers en de tijdzones voor het goederentransport.
Tegenwoordig hangt het idool van het Westen in elke kantoorruimte en zo nu en dan kijken we er even naar gedurende onze lange werkdagen, wachtend op de tijd om weer naar huis te gaan, voor de lunch, de eerstvolgende afspraak of zomaar met lede ogen uit verveling.
Maar de klok is natuurlijk niet heilig…
O zeker, de Tijd en haar klok regeert de gehele wereld bij het inluiden van het Nieuw Jaar maar dat is dan ook een uitzondering. Veel culturen laten zich nog niet bevelen. De Tijd lijkt sneller te tikken in Frankfurt dan in San Salvador. De monniken in Burma weten exact wanneer het tijd is om op te staan: als het licht genoeg is om de lijnen en groeven in hun handen te zien. Op tijd komen is haast lachwekkend in Mexico.
In Parijs kun je gemakkelijk een ontmoeting arrangeren om 3 uur precies bij de IJffeltoren en iedereen zal op de minuut precies aanwezig zijn, maar in Burundi wordt 3 uur s' middags afgesproken "op het tijdstip wanneer de koeien terugkomen van het drinken bij de rivier".
Wanneer je in in Madagaskar vraagt hoe lang het duurt om naar de dichtsbijzijnde markt te komen dan zul je waarschijnlijk een soortgelijk antwoord krijgen als `net zolang als het het duurt om rijst te koken`
De Kelantanese (Malay Peninsula) gebruiken soms in plaats van stopwatches een kokosnoot-klok – een halve kokosnoot met in het midden onderaan een gat wordt in het water gelegd en de tijd is verlopen wanneer de kokosnoot uiteindelijk zinkt.
De Kachins (het noorden van Burma) hebben geen simpele vertaling voor het woord `tijd"; het bestaat niet in hun woordenschat.
De verslaving aan de Klok is moeilijk te breken, het aanleren van een nieuwe levensritme is wellicht net zo moeilijk als het spreken van de nieuwe taal. Het te laat komen is in sommige culturen heel gewoon, en dat kan misschien een prettige bijkomstigheid zijn maar in diezelfde cultuur kan het ook wel een dag duren voordat je iemand per telefoon kan bereiken.
In New York ben je waarschijnlijk erg gepikkeerd als iemand niet komt opdagen bij een afspraak maar in Kenia is het een heel gebruikelijk excuus bij het niet komen opdagen: "och ik kwam onderweg toevallig een oude bekende tegen en besloot maar met hem te gaan lunchen".
Dan is daar ook nog het neefje van de Klok: onze Kalender. De indianen in de jungle kunnen daar niet zoveel mee, zij vertrouwen liever op de geur van de bomen en bloemen om de tijd van het jaar te weten.
In onze westerse cultuur is de kalender echter al lange tijd allesbepalend. Na de Franse Revolutie van 1789 werd er een kalender ingevoerd met drie 10-daagse weken en de dag werd onderverdeeld in brokken van 10 in plaats van 24. Deze kalender hield 13 jaar stand. Joseph Stalin voerde een kalender in met 5 en later 6 dagen per week, ook deze kalender was 11 jaar lang de russische tijdwijzer.
We worden steeds meer geleefd door de klok. Een moderne atoomklok is dusdanig precies dat het over een miljoen jaar nog maar slecht 1 seconde van slag zal zijn. En ook de ontwikkelingslanden moeten er steeds meer aan geloven: de horloges zie je tegenwoordig overal te koop maar worden vooralsnog mischien eerder gekocht voor de status dan om exact te weten hoe laat het is.
Ach, de Tijd zal het ons leren…
|
Geen opmerkingen:
Een reactie posten