MEMO: dit is een snelle vertaling/bewerking van een hoofdstuk uit het boek The Singing Neanderthals. Het is niet bedoelt als officiele vertaling ervan maar kan wellicht terzijde staan bij het lezen van dat boek. Deze pagina’s geven verslag van mijn speurtocht naar de oorsprong van de muziek, je bent uitgenodigd om dat reisje samen met mij te doen en mee te gaan. De teksten zijn niet officieel bedoelt…
Van De Muziek – The Singing Neanderthals, Hoofstuk 1
De verklaring hiervoor is moeilijk te geven – ik wil me hier niet bemoeien met de opvoeding, de maaatschappij waarin we leven, de vele sociologische en historische factoren die de smaak voor een muzieksoort kunnen bepalen – maar wel overduidelijk is dat appreciatie van de muziek een universeel gegeven is; het lijkt gecodeerd te zijn in het menselijk genoom tijdens de evolutionaire geschiedenis van onze soort.
Hoe, wanneer en waarom deze passie voor muziek,
dat zijn de kwesties die ik van plan ben te gaan onderzoeken.
Vele andere universele kenmerken van de menselijke geest zijn reeds uitvoerig onderzocht en besproken, met name onze capaciteiten voor taal en het creatieve denken, maar de muziek is steeds verwaarloosd. Je zou kunnen zeggen dat een fundamenteel aspect van de menselijke conditie lange tijd is genegeerd en aldus hebben we, na vele duizenden jaren, niets meer opgedaan dan enkeld een vaag begrip van wat het eigenlijk betekent om ten volste “mens” te zijn…
Het contrast met hoe we de taal zien, is opvallend. Taalkundigen, psychologen filosofen, neurowetenschappers, antropologen en archeologen hebben veelvuldig gedebatteerd over de oorsprong en de evolutionaire geschiedenis van de taal en het onderwerp kent een flinke bibliotheek aan artikelen en boeken. Maar dat is niet het geval met de oorsprong van de muziek. Charles Darwin in zijn boek van 1871 De Afstamming van de Mens (Descent of Man) wijdde slechts een paar pagina’s aan de evolutie van muziek. Jean-Jacques Rousseau’s Essai sur l’origine des langues (1781) was een reflectie op zowel de muziek als de taal. Meer dan een eeuw later schreef Otto Jespersen – een van de grootste taal geleerden van de negentiende en twintigste eeuw – in zijn boek Progress In Language dat “de taal begon met half-muzikale expressies.”
Meer gelukkig is dat de laatste decennia enigszins veranderd. De beroemde etnomusicoloog John Blacking die in 1973 met zijn boek How Musical Is Man? ons de weg wees voor het het besef dat muziek een inherente en universele menselijke kwaliteit is. Om maar een voorbeeld te noemen.
Maar in vergelijking met het aantal publicaties over de oorsprong van de taal valt er nog heel veel in te halen. De oorsprong van muziek verdient natuurlijk evenveel aandacht als die van de taal, maar ook moeten we de een niet behandelen zonder de ander. Beide zijn vermoedelijk gelijktijdig ontstaan. Het zou kunnen zijn dat de muziek zoveel moeilijker te adresseren is; de taal heeft de vanzelfsprekend functie van de overdracht van informatie en kan vrij gemakkelijk worden aanvaard als een product van de evolutie, zelfs als haar specifieke evolutionaire geschiedenis onduidelijk blijft, maar… wat is het functie van muziek?
Die vraag leidt ons dan weer tot een eveneens verwaarloosd gebied: de emotie. Als muziek sowieso een functie heeft dan is dat het uiten en oproepen van emotie. Archeologen hebben dan wel aanzienlijke inspanning gegeven en aandacht geschonken aan onderzoek naar de intellectuele capaciteiten van onze voorouders, maar het emotionele leven van de prehistorische mens ligt nog steeds onontdekt in een ver en mistig verleden…
Geen opmerkingen:
Een reactie posten